Overijse, in 832 n.C. voor het eerst in een akte vermeld als Isca, was al een volwaardig dorp in de oudheid meer dan tweeduizend jaar geleden. In dit nieuwe boek wordt Overijse als eerste dorp uit het oude Gallië volledig in kaart gebracht, dankzij de enorme rijkdom aan toponiemen verspreid over zijn territorium.
Aan dit nieuwe boek over de toponiemen in Overijse ging een hele zoektocht vooraf. Met, intussen acht jaar geleden, de eerste passen in het land van Lane, IJse en Voer en het boek ‘Keltisch Isca’. Nadien werd het onderzoek onverminderd verder gezet doorheen het gebied tussen Dender en Dijle in Vlaams- en Waals-Brabant, waarbij plaatsnamen werden vertaald aan de hand van lokale spreektalen uit het verleden. Archeologische vondsten, lokale historische informatie en landschappelijke gegevens bevestigden er telkens opnieuw de gevonden verklaringen.
De toponiemen uit Brabant, en bij uitbreiding uit heel het oude Gallië van Rijndelta tot Middellandse Zee, verbergen een uitermate fascinerende wereld uit de oudheid. Vroeg of laat zullen archeologen, historici en vooral germanisten en plaatsnaamkundigen moeten rekening houden met deze nieuwe manier van vertalen, hetgeen wel degelijk heel wat verandert voor de manier waarop naar ons eigen verleden wordt gekeken.
Toponiemen of plaatsnamen zijn relicten uit de ijzertijd (850-1ste eeuw v.C.) of zelfs de bronstijd (2200-850 v.C.), en brengen op een heel eigen manier de wereld van de Galliërs in Brabant opnieuw tot leven. Dialecten uit onder meer Wales, Bretagne en Ierland, maar ook Frankrijk en ons eigen land, laten toe hun betekenis te ontrafelen en niet de Germaanse talen, zoals tot nu toe ten onrechte gedacht en geschreven in talloze boeken en naslagwerken. In Overijse of Isca, ‘het Land van het Water’, nemen de namen ons mee langs de oudste woonkernen van het dorp, naar een ambachtszone met ijzerontginningssite, rivierhaventjes, een sacrale tempel en een grote necropool in het gehucht Tombeek. De Ketelheide, de Kouterstraat, een Blauwe Dries, het Stokkembos, de pachthoven den Busdum, ter Geyten en Terdeck, het Hophof en vele andere toponiemen brengen de diversiteit aan omwallingen en militaire strategieën rondom het oude Isca aan het licht. Veel bijkomende details werden ontdekt, de betekenis van de gehuchten ontrafeld waarbij heel het dorp uit de ijzertijd zoals nooit tevoren in detail kon in kaart gebracht worden.
Meer nog, al deze kennis over de oudheid is van onschatbare waarde om de evolutie van het landschap en de geschiedenis van het dorp van de middeleeuwen tot nu beter te begrijpen. De combinatie van informatie op topografische kaarten en de betekenis van toponiemen laat toe een heel aantal onbeantwoorde vragen op te lossen.
Waar stond de burcht van de Beren van IJssche precies en wat was juist hun Beierij? Hoe zag de omgeving van de burcht eruit en waarom kozen de Beren net die locatie uit in het dorp? Gingen de begijntjes echt op een afgelegen plek in de moerassen leven? Hoe zag het kasteel er uit van de heren van Wittem en de prinsen van Horne? Hoe evolueerden de kasteelgebouwen en het kasteeldomein van de 17de tot de 19de eeuw? Wat had de mysterieuze Motte langs de IJse te betekenen? Je vindt het allemaal terug in ‘Isca, een dorp uit de ijzertijd’.
Om niet te verdwalen, is dit boek rijk geïllustreerd met talrijke authentieke topografische kaarten en plannen van het Overijse uit de 16de tot 19de eeuw ontleend aan onder meer het Algemeen Rijksarchief van België en de ‘Bibliothèque Nationale de France’, en met foto’s, oude prentkaarten en zelf getekende plattegronden. De natuur en het landschap vormen zo een uitermate boeiend archief, waaraan archeologen, historici, antropologen, milieukundigen en iedere liefhebber van deze fascinerende wereld hun hart kunnen ophalen. En als kers op de taart: een oud verloren gewaand document van Overijse, dook onverwacht op tijdens deze boeiende zoektocht. Nieuwsgierigen zijn van harte uitgenodigd om ook dit in het boek te ontdekken!
Het boek ‘Isca, een dorp uit de ijzertijd’ is volledig in kleur gedrukt, telt 276 blz, is 29,9 x 24 cm groot en de prijs bedraagt 45 euro. Bestellen kan via iscania.boek@proximus.be of telefonisch via 02/687.72.56. Neem ook eens een kijkje op de website www.djamilatimmermans.be! Ook langs deze weg kan het boek besteld worden!
Er is tevens een kleurrijke set van drie zelf getekende plattegronden van Isca verkrijgbaar, met aanduiding en lokalisatie van tientallen toponiemen (21 x 14 cm). Deze kaarten zijn ook opgenomen in het boek, maar kunnen als handig hulpmiddel gebruikt worden om nog vlotter de weg terug te vinden tijdens het lezen van het boek. De set van drie kaarten is verkrijgbaar aan 5 euro.
Indien gewenst, kan het boek na betaling voor bestellingen in de Druivenstreek gratis door mezelf bij u thuis afgeleverd worden. Voor andere bestemmingen bedragen de verzendingskosten 8,50 euro.
Veel leesgenot!
Djamila Timmermans
